Hipotermia (wychłodzenie)

Hipotermia to nadmierne wychłodzenie organizmu – przyjmuje się, że mamy z nią do czynienia jeśli temperatura ciała spadnie poniżej 35 st. C. Stała temperatura ciała utrzymuje się dzięki termoregulacyjnym zdolnościom organizmu. Woda przewodzi ciepło znacznie lepiej i ochładza organizm 20 razy szybciej niż powietrze. Organizm nie jest w stanie zniwelować tak wielkiej utraty ciepła. Niezwykle istotny jest również ogólny stan organizmu, zmęczenie (np. po przepłynięciu jakiegoś odcinka), głód, niedawno przebyta choroba, wiek (osoby w podeszłym wieku oraz najmniejsze dzieci mogą mieć trudności z utrzymaniem prawidłowej temperatury ciała w niskiej temperaturze otoczenia).

 

Niska temperatura powietrza, szczególnie w połączeniu z silnym wiatrem również przyczyniają się do wychłodzenia organizmu. Wiatr o sile 3 stopni w skali Beauforta daje ten sam efekt, co obniżenie temperatury o 5–10 °C, natomiast wiatr o sile ponad 7 stopni Beauforta daje ten sam efekt, co temperatura niższa nawet o 20 °C przy bezwietrznej pogodzie. Ponadto na wietrze występuje tzw. efekt „windchill”, polegający na przyspieszonym parowaniu wody przez powierzchnię skóry, co dodatkowo ochładza organizm. W komfortowych warunkach stała temperatura utrzymywana jest w obrębie całego organizmu, w sytuacji krytycznej system termoregulacji ogranicza się do „ochrony” najważniejszych organów wewnętrznych i głowy, ograniczając dopływ krwi do nadmiernie ochładzanych kończyn. Obrazuje to mechanizm powstawania odmrożeń, których początkowe fazy dotyczą zwykle nosa, uszu oraz palców nóg i rąk.

 

Objawy hipotermii:

• Łagodne objawy (34–35 °C)
  (osoba wciąż jest w stanie sobie pomóc):
  • uczucie marznięcia,
  • zimne ręce i stopy,
  • drżenie mięśni,
  • osłabienie ramion i nóg
  • zawroty głowy,
  • dezorientacja i niepokój.

 

• Umiarkowane objawy (30–34 °C)
  (osoba nie jest w stanie sobie pomóc):
  • wzmocnione objawy takie jak powyżej, a ponadto:
  • ból z zimna,
  • brak wrażliwości na bodźce,
  • skurcze mięśni,
  • utrata poczucia czasu i zachowania energii,
  • apatyczne zachowanie i zaburzenia świadomości

 

Hipotermia wpływa na zdolność właściwej oceny sytuacji. Łatwo przeoczyć moment, kiedy tracimy orientację i wtedy musimy liczyć na inne osoby, które mogą zauważyć nasze irracjonalne zachowania i spowolnione reakcje. Jeżeli oziębianie postępuje dalej, dezorientacja przechodzi w zobojętnienie, szczególnie niebezpieczne, ponieważ ofiara przestaje interesować się własnym losem.

 

• Ostre objawy (28-30 °C)
  (ofiara w średnim lub złym stanie):
  • zmniejszenie drżenia lub jego ustanie,
  • wzrastająca sztywność mięśni,
  • postępująca utrata świadomości,
  • poszkodowany przypomina pijanego; bełkot, niezborność ruchowa, może nie pozwolić sobie pomóc.

 

• Krytyczne objawy (poniżej 28 °C)
  
  • utrata świadomości,
  • stan ogólny przypominający śmierć,
  • nikłe lub niewyczuwalne oddychanie,
  • puls wolny i słaby lub niewyczuwalny,
  • brak reakcji źrenic na światło, spowodowany niedotlenieniem mózgu,
  • zimna skóra, przyjmująca sino-zielony kolor.

 

JEŚLI TEMPERATURA CIAŁA SPADNIE PONIŻEJ 25 STOPNI CELSJUSZA, NASTĘPUJE ZGON!

 

JAK POMÓC POSZKODOWANEMU?

Podczas opieki nad wychłodzonym człowiekiem obowiązuje ogólna zasada: unikać wszelkich zbędnych ruchów poszkodowanego. Im wyższy stopień hipotermii, tym bardziej trzeba na to uważać. Przy obniżonej temperaturze ciała organizm pracuje mało wydajnie i ledwie utrzymuje krążenie krwi w sercu, płucach i mózgu. Nawet nieznaczne ruchy, powodują przepływ ciepłej jeszcze krwi z tułowia w wyziębione kończyny. Powrót zimnej krwi do środka ciała (tzw. „afterdrop”) może doprowadzić do ostatecznego załamania się czynności życiowych i zahamowania krwiobiegu .

 

Zawsze:

• przyjmuj, że nastąpiło wyziębienie organizmu, gdy ofiara znajduje się w zimnej wodzie więcej niż 10–15 minut,
• bądź przy ofierze, lecz nie drażnij jej – szorstkie postępowanie może spowodować zatrzymanie akcji serca,
• obserwuj, czy ofiara nie wymiotuje i bądź gotów jej pomóc, aby się nie zadławiła,
• ignoruj prośby typu „Zostawcie mnie w spokoju, nic mi nie jest.” – ofiara jest w poważnych kłopotach, kontynuuj obserwację ofiary,

 

Pamiętaj:

• pierwsza pomoc w umiarkowanych i krytycznych przypadkach to przede wszystkim ogrzanie, by ustabilizować temperaturę, następnie powinno nastąpić powolne, samoistne ogrzanie się ciała; gwałtowne ogrzewanie, takie jak gorąca kąpiel lub prysznic może być fatalne w skutkach (w najlepszym wypadku może spowodować komplikacje), temperatura ciała podczas ogrzewania zmienia się wolniej niż temperatura skóry,
• potrzeba wielu godzin, by temperatura ciała wróciła do normy,
• ratowanego jak najszybciej należy przenieść w miejsce osłonięte od wiatru, do suchych, przewiewnych i ciepłych warunków, i stopniowo zacząć ogrzewać. Traktować delikatnie, zdjąć przemoczone ubranie (pociąć jeżeli konieczne). Łagodnie ogrzewać plecy, szyję, głowę. Przykryć poszkodowanego śpiworem lub kocami, odizolować od zimna – również szyję i głowę.

 

Poza tym w zależności od stopnia wychłodzenia należy:

• łagodne objawy – Poszkodowany jest w pełni przytomny, należy go bez zbędnego poruszania rozebrać, ułożyć w śpiworze, zawinąć dodatkowo w płachtę ratunkową, podawać ciepłe, słodkie napoje (nie wolno podawać jakiegokolwiek alkoholu), ostrożnie wysuszyć (nie nacierając ręcznikiem ani nie masując, aby nie prowokować przepływu krwi z głębi ciała do naczyń podskórnych), ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Jeżeli tylko istnieje taka możliwość, należy szukać schronienia w ogrzanych pomieszczeniach i pozostać tam przez kilka godzin. Ponadto przyłożyć zewnętrzne, łagodne źródła ciepła do głowy, pleców, szyi i ud – nie wolno pozwolić temperaturze na opadanie, lecz trzeba unikać gwałtownego ogrzewania.
• Umiarkowane objawy – U poszkodowanego pojawia się apatia i sztywność mięśni. Nie należy go rozbierać. Poza tym trzeba postępować tak, jak przy pierwszym stadium choroby, tylko ułożyć ofiarę z podkurczonymi kończynami, co może zapobiec spadkowi temperatury ciała o kolejne stopnie. Podczas transportu unikać ułożenia w pionie, bezpieczna jest tylko pozycja leżąca. Można podawać ciepły płyn, jedynie gdy poszkodowany jest przytomny i jest w stanie go wypić. Jeżeli to możliwe należy zaprowadzić ofiarę do lekarza.
• Ostre i krytyczne objawy – Poszkodowany traci przytomność. Należy postępować tak, jak przy umiarkowanych objawach, ale nie wlewać do ust żadnych płynów i nie podawać jedzenia. Tylko pomoc medyczna i kliniczna może zapewnić przeżycie. Badanie tętna osoby nieprzytomnej będącej w hipotermii powinno trwać przez 1 minutę. W przypadku stwierdzenia braku tętna powinno się przez pierwsze 3 minuty prowadzić tylko wentylację (w celu ogrzania ciała od wewnątrz), a następnie powtórzyć badanie tętna, również przez 1 minutę. W przypadku potwierdzenia braku tętna lub gdy nastąpi zatrzymanie oddechu, należy niezwłocznie rozpocząć reanimację. Mocno wychłodzone komórki potrzebują dużo mniej tlenu i substancji odżywczych niż normalnie. Powracają do życia także bardzo powoli. Człowieka w skrajnej hipotermii często trudno odróżnić od martwego. Bardzo istotne jest, aby nie rozpoczynać reanimacji zbyt wcześnie, to znaczy, zanim nie stwierdzi się zatrzymania oddechu lub krążenia.

Źródło: Wikipedia, na licencji CC BY-SA 3.0